قمر مشتری میزبان ۳میلیون تن موجود زنده
مطالعات پژوهشگران از وجود اقیانوسی از آب زیر سطح اروپا، قمر مشتری حکایت دارد. تازه ترین محاسبات، وجود ذخایر عظیم اکسیژن را در این اقیانوس پیش بینی می کند که برای زندگی ۳ میلیون تن شبه ماهی کافی است. به نظر می رسد زیر لایه های سطحی یخ زده اروپا، کوچک ترین و درخشان ترین قمر گالیله ای سیاره مشتری، اقیانوسی به عمق ۱۶۰ کیلومتر بدون داشتن هیچ گونه خشکی نهفته باشد.
به گزارش نشنال جئوگرافی، بر اساس یک تحقیق جدید و جنجال برانگیز،این اقیانوس فرازمینی می تواند صدها برابر اکسیژن بیشتری در مقایسه با مدل های ارائه شده قبلی داشته باشد. این مقدار اکسیژن برای حمایت از نمونه های زیادی از حیات از جمله جانوران میکروسکوپی کافی است. ریچارد گرینبرگ، از اعضای هیات علمی دانشگاه آریزونا معتقد است که به طور نظری، حداقل ۳ میلیون تن موجود ماهی مانند می توانند در سراسر این اقیانوس زیرسطحی اروپا زندگی کرده و نفس بکشند. این موجودات که به آنها شبه ماهی نیز گفته می شود، از پلانگتون ها بزرگ ترند
و ماهی های واقعی و نسل کنونی ماهی ها را به وجود آورده اند. گرینبرگ که ماه گذشته تحقیقات خود را در نشست بخش علوم نجومی انجمن اخترشناسان آمریکا ارائه کرده، گفت: « البته هیچ مدرکی مبنی بر وجود حیات در این منطقه نداریم، اما می دانیم شرایط فیزیکی برای این مسئله مهیاست.
تیموتی شانک، بوم شناس ملکولی دریاهای عمیق و عضو موسسه اقیانوس شناسی وودزهول در توضیح این ایده گفت: « براساس اطلاعاتی که از این قمر شگفت انگیز داریم، بخش هایی از مناطق دریایی اروپا شبیه آب های گرم و عمیق اقیانوس های زمین است. اگر هیچ حیاتی بر روی اروپا وجود نداشته باشد، من به شدت متعجب خواهم شد
با وجود ارزیابی های جدید و امیدوارکننده، شرح چگونگی شکل گیری حیات روی اروپا خیلی زود است. از این رو به اطلاعات دقیق تر و بیشتری لازم است تا بفهمیم مواد و ترکیبات گازی که در یک ترکیب پیچیده شیمیایی درگیر شده و مواد جدیدی خلق می کنند، چگونه روی قمر اروپا پخش شده اند و چطور تاریخ زمین شناسی این قمر ممکن است به حیات انجامیده باشد. شاید این اطلاعات به زودی توسط مدارگرد جدید ناسا به زمین ارسال گردد.
یک نکته ی جالب: سطح درخشان اروپادر سال ۱۶۱۰ میلادی، گالیلئو گالیله، اخترشناس ایتالیایی قمر اروپا را کشف کرد. اما سال ها پس از این موضوع یعنی در سال ۱۹۹۵ بود که فضاپیمای گالیله قمر اروپا رسید و محققان توانستند جزئیات سطح این قمر را به دقت بررسی کنند.چیزی که فضاپیمای گالیله کشف کرد، آن قدر جالب بود که ناسا در سال ۲۰۰۳ این فضاپیما را عمداً به سطح مشتری کوبید تا یکی از بهترین کشفیات خود، یعنی اقیانوس آب و یخ شور زیرزمینی اروپا را با میکروب های احتمالی سوار بر گالیله آلوده نکند.با وجود این که فضاپیمای گالیله مستقیماً اقیانوسی را مشاهده نکرده، محققان بر اساس قدمت، ترکیبات و ساختار سطح یخ زده قمر، کاملا اطمینان دارند که چنین اقیانوسی وجود دارد. سطح صاف و یکدست اروپا با حاشیه هایی تاریک و مورب آسیب دیده که نشان می دهد سطح این قمر بوسیله نیروهای جزر و مد عظیمی، کشیده یا جمع شده است.گرینبرگ در توضیح این مسئله می گوید: «ما امواج روی زمین را همان چیزهایی می دانیم که در کنار سواحل مشاهده می کنیم. اما جاذبه خورشید و ماه در مقیاس بسیار وسیع تر می تواند کل زمین را بفشارد یا بکشد. قمر اروپا نیز که به بزرگی ماه خودمان است، دچار جزر و مد می شود، اما نه تنها از سوی خورشید، بلکه از طرف مشتری غول پیکر».حرارت درون این قمر آن قدر هست که آب ها را در زیر سطح خود به شکل مایع نگه دارد. این مایع از شکاف های سطح یخ زده به بالا حرکت می کنند و دوباره روی قمر یخ می زنند. یخ های قدیمی تری که به زیر سطح منتقل می شوند، در گرمای موجود ذوب و به آب تبدیل می شوند. به این روند بازسازی یخ گفته می شود.
به گفته ریجی هیدسون از آزمایشگاه شیمی اخترشناسی ناسا ” وقتی مردم در مورد واکنش ها در سطح اروپا صحبت میکنند، معمولأ در مورد واکنش های کیمیاوی صحبت میکنند که توسط تشعشعات رخ میدهد. اما وقتی زیر سطح اروپا بروید می بینید که سرد و جامد است و معمولأ انتظار ندارید که در چنین شرایطی اتفاقات با چنین سرعت رخ دهنداما با علم کیمیا (شیمی) که ما توضیح میدهیم شما میتوانید یخی داشته باشید که ضخامت آن بین ۱۰ تا ۱۰۰ متر باشد و اگر در ترکیب آن سلفر دای آکساید وجود داشته باشد در آنصورت حتمأ یک واکنش صورت میگیرد .بررسی قمر اروپا از طریق طیف نمایی نشان داد که در یخ آن سلفر وجود دارد و اخترشناسان هم باور دارند که سلفر از طریق فوران مواد در سطح آیو قمر دیگر مشتری به فضا پرتاب میشود. سپس این سلفر  یونیزه شده و به قمر اروپا انتقال می یابد که در نتیجه در یخ سطح آن جاسازی میشود. در ابتدا اخترشناسان فکر نمی کردند که میان یخ آب و سلفر بتواند واکنش کیمیاوی صورت بگیرد. لوفلر و هدسون هر دو بخار آب و گاز سلفر دای اوکساید را در آئینه های مربع شکل داخل یک اتاقک پر از خلاء پخش نمودند. چون دمای آئینه ها حدود ۵۰ تا ۱۰۰ درجه کلوین ( حدود منفی ۳۷۰ درجه تا ۲۸۰ درجه فارنهایت) نگهداشته شده بود، گاز ها با سرعت بصورت یخ متراکم شدند. وقتی واکنش آغاز شد، اخترشناسان طیف نمایی فروسرخ را بکار بردند تا کاهش غلظت یا تراکم آب و سلفر دای اکساید و همچنین افزایش تراکم یا غلظت یون های مثبت و منفی تولید شده را ببینند.   حتی در چنین شرایط بسیار سرد مولکول ها در ساختار یخی خود با سرعت واکنش نشان دادند.

لوفلر میگوید: در دمای ۱۳۰ کلوین (حدود منفی ۲۲۵ درجه فارنهایت) که نشان دهنده انتهای گرمی دما در قمر اروپاست این واکنش بصورت ناگهانی یا آنی صورت میگیرد..
لوفلر میگوید: ” اگر کاربن دای اکساید یخ زده مانع واکنش ها شده باشند، در آنصورت ما به تغییرات در این قمر چندان علاقمند نخواهیم بود. زیرا در آنصورت واکنش ها به کیمیا یا فعالیت های شیمی در سطح اروپا ارتباط نمی داشته باشد، بلکه یک کنجکاوی آزمایشگاهی خواهد بود. اما دیدیم که واکنش های کیمیاوی ادامه داشت. پس بدین معنی که این اتفاقات در سطح اروپا و قمر های دیگر مشتری مانند گانیمد و کالیستو و هر جایی دیگر نیز رخ میدهد که در آنجا آب و سلفر دای اکساید وجود داشته باشد .
واکنش های کیمیای یک چهارم تا یک سوم سلفر دای اکساید را به محصولات مختلف تغییر داد.

نویسنده :مجتبی مجدی فر