شریشیا کُلی که به ای کلای یا کُلی باسیل نیز معروف است، یک باکتری گرم منفی از خانواده انتروباکتریاسه که در سال ۱۸۵۵ کشف شد. این باکتری، بی هوازی اختیاری و بدون اسپور می باشد. اشیرشیا کلی ها، اغلب متحرک می باشند. کلی باسیل قادر به تخمیر گلوکز و تولید گاز است و همچنین لاکتوز را تخمیر می‌کند و اوره آز منفی است. باکتری اشریشیا کلای از گلوکز تغذیه می‌کند و در غیاب گلوکز از لاکتوز هم به عنوان منبع انرژی استفاده می‌کند.
ین باکتری در دستگاه گوارش ما زندگی می‌کند. وقتی یک محصول لبنی می‌خوریم، دی ساکارید لاکتوز در دسترس باکتری ای کلای قرار می‌گیرد. در این هنگام با ساختن آنزیم های لازم که برای جذب و تجزیه لاکتوز هستند، از این قند به عنوان منبع انرژی استفاده می‌شود.
طبقه بندی علمی
گروه: باکتری
شاخه: Proteobacteria
رده: Gamma Proteobacteria
راسته: Enterobacteriales
خانواده: Enterobacteriaceae
سرده: Escherichia
گونه: E.coli
نام علمی
Escherichia coli
(Migula 1895 )
Castellani and Chalmers 1919
ویژگی های مهم این باکتری
بزرگترین عامل عفونت های ادراری است. (حدود ۸۵٪)
دومین باکتری از لحاظ فراوانی در روده است. (بعد از باکتروئیدس)
شاخص آلودگی آب شهری به فاضلاب است.
فلور روده
اشریشیا کُلای معمولا جزء فلور نرمال روده می باشد و در در روده بزرگ انسان به فراوانی یافت می‌شود.
بیماریزایی
اغلب تیپ های این باکتری در روده بیماریزا نیستند، ولی برخی از تیپ های آن مانند تیپ های E.coli (ETEC) Enterotoxigenic با تولید سم و تیپ های (Enteropathogenic E.coli (EPEC با آسیب مستقیم و تیپ های (Enteroinvasive E.coli (EIEC با تهاجم بافتی می توانند ایجاد اسهال بنمایند. اسهال اغلب خفیف است ولی در تیپ های مهاجم تر مانند (EHEC) می تواند خونی باشد. مهمترین عامل اسهال مسافران اشرشیاکلی (به خصوص تیپ های (ETEC) می باشد. البته باکتریهائی مانند شیگلا و کامپیلو باکتر نیز می‌توانند عامل اسهال مسافران باشند. در کودکان زیر دو سال، ایزوله کردن آن از مدفوع ارزش تشخیصی دارد. اسهال مسافران اغلب نیازی به درمان آنتی بیوتیکی ندارد و فقط باید اتلاف آب و الکترولیت را جبران نمود و کمتر از یک هفته بهبود می یابد. ولی در موارد شدید از کینولون ها مانند سیپرو فلوکساسین و نالیدیکسیک اسید می توان استفاده کرد. گونه های اشریشیا کلی در خارج از روده مثلا در مجاری ادراری، ملتحمه و … نیز می توانند بیماریزا باشند.
کاربرد در ژنتیک
اشریشیاکلای نخستین جانداری که با روشهای مهندسی ژنتیک مورد دست ورزی ژن قرار گرفت، در DNA حلقوی این باکتری باز گوانین (G) بیشتر از سایر بازها حضور دارد.
نحوه استفاده از اشریشیا کلی در ژنتیک مولکولی
تعداد باکتری های اشریشیا کلی حاوی پلاسمید مورد آزمایش در اثر تکثیر باکتریایی زیاد می‌شود و در نتیجه تعداد پلاسمید های کپی شده در باکتری ها نیز افزایش می‌یابد. به این دلیل در ژنتیک مولکولی از این نوع باکتری بسیار استفاده می‌شود. برای این منظور با استفاده از روش همتا سازی مولکولی سکانس مورد نظر را وارد پلاسمید می‌کنند و سپس پلاسمید مورد نظر را با روش شوک گرمایی وارد باکتری های اشریشیا کلی می‌کنند. پس از تکثیر این باکتری‌ها روی پلاک حاوی آنتی بیوتیک و ال.براث (L-Broth) و قرار دادن پلاک حاوی باکتری در ۳۷ درجه سانتیگراد (معمولا حداقل به مدت ۱۲ ساعت) با استفاده از روشهای miniprep, midiprep, maxiprep (بستگی به مقدار دی‌ان‌ای مورد نیاز برای آزمایش دارد) دی‌ان‌ای موجود در باکتری اشریشیا کلی را از آن خارج می‌کنند و سپس از آن در انتقال به داخل سلول‌ها (transfection) و … استفاده می‌شود.
